België staat op een kritiek punt in de gezondheidszorg, vooral met betrekking tot de verpleegkunde. De combinatie van een vergrijzende bevolking en een dalend aantal actieve zorgprofessionals creëert een complexe uitdaging. Het is niet langer een kwestie van harder werken, maar van slimmer werken, waarbij de vaardigheden van zorgverleners optimaal worden benut.
De federale regering is bezig met het herzien van de rol van verpleegkundigen. Met ongeveer 210.000 actieve verpleegkundigen, van wie de gemiddelde leeftijd 49 jaar is, is deze hervorming cruciaal om een aanstormende pensioneringsgolf het hoofd te bieden. Interessant is dat Belgische verpleegkundigen al een van de beste salarissen in West-Europa ontvangen, wat suggereert dat financiële prikkels alleen niet voldoende zijn om de sector te versterken.
Recente besluiten van de regering beloven echter positieve veranderingen. Er is overeenstemming bereikt over de introductie van verpleegkundig specialisten (masterniveau) en verpleegkundige onderzoekers (doctoraatsniveau). Ook wordt het zorgteam uitgebreid met ‘bekwame helpers’ en logistieke assistenten. Een punt van discussie blijft echter het onderscheid tussen bachelor- en HBO5-verpleegkundigen, waarbij België kritiek heeft gekregen vanwege het niet naleven van Europese normen in de gelijke behandeling van deze opleidingsniveaus.
Een opvallend probleem is de gedetailleerde regelgeving die de werkzaamheden van beide groepen verpleegkundigen afbakent. Deze overregulering beperkt de aantrekkelijkheid van het beroep en remt de professionele ontwikkeling. Een nieuw voorstel van de federale regering om ‘complexiteit’ als criterium te gebruiken voor het inperken van de autonomie van HBO5-verpleegkundigen, lijkt meer problemen op te roepen dan op te lossen.
Een mogelijke oplossing is een duidelijker onderscheid tussen een verpleegdiagnose en een verpleegprobleem, waardoor de coördinatie en delegatie van zorgtaken eenvoudiger wordt zonder de noodzaak van gedetailleerde regelgeving. Dit zou leiden tot een effectievere inzet van de verschillende verpleegkundige profielen en de kwaliteit van de zorg verbeteren.
Het verhogen van de productiviteit in de verpleegkunde betekent niet alleen een verbetering van de zorgkwaliteit, maar ook het aantrekkelijker maken van het beroep. De aanpak van het onderwijs- en managementprobleem, in combinatie met een vereenvoudiging van de regelgeving, zou de verpleegkundige sector in België nieuw leven kunnen inblazen. Dit zou een win-win situatie betekenen: betere zorg voor patiënten en meer voldoening voor de verpleegkundigen.